Contra psychisch

Een onderzoek naar concepten van spiritualiteit

Is het mogelijk dat ziekten psychische oorzaken hebben? In het vorige stukje Misverstanden tussen je oren heb ik beschreven wat we moeten verstaan onder “psychisch” en wat niet. In dit stuk bepaal ik me tot de mogelijkheid van psychische oorzaken, ik beschrijf hier de argumenten die daartegen pleiten.
Kun je je ziekte genezen door je psychisch anders op te stellen? Door je een ander denkpatroon aan te leren? 

Denkpatronen

Toen er een pestepidemie door Europa waarde, hadden toen alle slachtoffers een verkeerd denkpatroon? Dachten ze dan anders dan de mensen een generatie voor hen, toen er nog geen pest heerste? En als de overheid maatregelen treft om mensen te beschermen voor een infectie, hebben die mensen dan ineeens andere denkpatronen? Dat zou betekenen dat beschermingsmiddelen en medicijnen middelen zijn om je gedachtenpatroon te veranderen. Dit is theoretisch niet onmogelijk, maar het lijkt er dan toch sterk op dat de theorie opgerekt wordt om alle verschijnselen binnen die theorie te laten vallen. Het is dan niet meer een theorie die verklaringen biedt. En hoe zit het dan als je een kind beschermt tegen infecties zonder dat hij dat weet? Of hoe zit het met ziektes die erfelijk zijn?
Helemaal kun je die theorie niet volhouden. Als een baby ziek is, heeft die dan ook een verkeerd denkpatroon? En een hond? Misschien nemen gedomesticeerde dieren bepaalde patronen van ons over, waaronder een soort van denken. Maar dieren in de natuur dan? Die worden ook ziek. Planten kunnen ook ziek worden, bijvoorbeeld een schimmelziekte. Van planten kun je toch niet volhouden, dat ze verkeerd denken.

Als ik het woord geestelijk of psychisch gebruik, dan bedoel ik daarmee mentaal gedrag. Dus gedrag van de hersenen, dat vaak onzichtbaar is. Kan mentaal gedrag invloed hebben op je lichaam? Op zich kan dat wel, ik geloof best dat je psyche invloed kan hebben op je gesteldheid, maar hoe werkt dat dan? Wat is het mechanisme daarachter? Als iemand rugklachten heeft, dan zijn Arbo-artsen er tegenwoordig op verdacht dat er wel eens problemen op het werk zouden kunnen zijn. En vaak is dat ook zo. Ik kan me best een voorstelling maken van een psychische oorzaak voor rugklachten. Bij medicijnen tegen keel, neus en oorklachten is er een sterke placebo-werking. Ook hierbij kan ik me wel een mechanisme voorstellen, het gaat om klachten die sterk in de tijd variëren en door heel veel factoren worden beïnvloed. Misschien maken de hersenen stoffen aan die ook van invloed zijn. Bij een ziekte als kanker wordt het moeilijker. Kanker is een defect op DNA-niveau. Bepaalde genen zijn defect geraakt waardoor de aangetaste cellen een ongeremde groei hebben. Het is een defect op moleculair niveau, DNA-moleculen zijn gewijzigd. Als je als verklaring bij het denken van de patiënt begint, wat zou dan in hemelsnaam het mechanisme kunnen zijn?
Dan heb je nog het punt dat het bij sommige klachten onmogelijk is dat ze vanzelf overgaan, dus ook niet als je je denkpatroon wijzigt. Een gebroken been heelt zichzelf, maar een blinde-darmontsteking niet. Er zijn vast nog een heleboel voorbeelden te bedenken van ziektes die niet vanzelf over (kunnen) gaan.

Astrologie?

Het lijkt er op dat de verklaringen vanuit je geestestoestand veel lijken op astrologie: je herkent je er altijd wel in. Als dit soort verklaringen kloppen, dan zou je voorspellingen moeten kunnen doen. En andersom: als iemand redelijk betrouwbare voorspellingen zou doen, dan zou ik theorie geloven.
Als iemand ziek wordt, dan kun je dat toeschrijven aan een psychische eigenschap, bijvoorbeeld het onbewuste gebrek aan zelfvertrouwen, maar waarom worden dan niet alle mensen met die psychische eigenschap ziek? En als er een statistische correlaties zou worden gevonden tussen een bepaalde psychische gesteldheid en een lichamelijke ziekte, dan is het daarmee nog niet duidelijk wat oorzaak en wat gevolg is. Of dat er een derde factor is die beide veroorzaakt.