Wat doen de media raar

‘Heilige opdracht van media is ten val brengen Trump en Wilders.’ Moet je je eens voorstellen, door deze opstelling van de meeste media in de VS keren zij zich tegen ongeveer de helft van de kiezers. 50% van de mensen in de VS zal dus geen vertrouwen meer hebben in de media. Men lijkt zich niet eens te realiseren dat dat gevaarlijk is. Wat zijn de gevolgen als de helft van de bevolking niet meer gelooft wat er in de krant of op het journaal verschijnt?

 

 

Om je een beeld te vormen van hoe groot dit is, stel je eens voor dat dit in een andere branche zou gebeuren. Bijvoorbeeld de voedselindustrie. Unilever is een concern dat in Europa de voedselmarkt domineert met vele merken. Stel je eens voor dat Unilever een beleid zou voeren dat de helft van de consumenten afstoot. Welk een enorme consequenties zou dat hebben?! De helft van de consumenten die zegt: ik wil wel kopen bij de plaatselijke bakker en slager, maar als het voorverpakt voedsel is, dan kijk ik goed dat het niet van Unilever is. Het concern zou er nooit meer bovenop komen. Over een paar decennia zou niemand hun merken nog kunnen noemen. Kan een groot concern als Unilever ten onder gaan? Ja, dat kan. We kunnen ons niet voorstellen dat zo’n groot concern verdwijnt of gemarginaliseerd wordt, maar dat konden we ons ook niet voorstellen van Barings Bank en Lehman Brothers. Toch gebeurde het. Stel dat een aantal grote merken van Unilever zouden besluiten alleen nog halal-voedsel te verkopen. En dat de helft van de consumenten dat niet zou aanstaan. Ze zouden niet alleen de halal-produkten mijden, ze zouden de betreffende merken helemaal mijden en het hele concern zou in een kwade reuk komen te staan. Het zou een aardverschuiving betekenen in de voedselmarkt. Dat is misschien vergelijkbaar met waarmee de media bezig zijn.

Wat de media op dit moment doen, is zelfs nog groter dan het aantasten van één concern. Het gaat niet om alleen CNN, in Nederland gaat het niet over één omroep of één krant; het gaat om alle media, om vrijwel alle journalisten, het gaat om alle journalisten die bij de traditionele media werken. De helft van alle Amerikanen en een aanzienlijk deel van de Europese bevolking vinden de media partijdig en leugenachtig. De gouden eeuw van de media is voorbij. De rol die zij speelden als een van de fundamenten van de democratie is op zijn minst gehalveerd.

Dit komt natuurlijk allemaal doordat zij politici als Trump en Wilders ten onrechte aanzien voor nazi’s. (Zie Het spook van Adolf Hitler.) Zij zijn dus ideologisch verblind, zij zien niet de werkelijke wereld, maar lijden aan een collectieve psychose. (Zie Waarom begrijpen zij ons niet?) Maar stel nu eens dat ik het mis heb, dat Trump en Wilders gevaarlijke ideologen zijn. Laat ik me eens in het standpunt van de media verplaatsen. Ik ben psycholoog en ik vind het interessant om me te verplaatsen in de belevingswereld van anderen. Wat een vreselijk gezichtspunt moet dat zijn. Mijn hoogopgeleide collega’s zeggen dat Trump een ramp wordt, en dat het weer jaren ’30 is. Ik kan me voorstellen dat je dan de strijd wilt aangaan. Toch, als je even wat afstand neemt, dan moet je vaststellen dat het niet de taak van journalisten is om politiek te bedrijven. Ook als er een nieuwe Hitler opstaat, blijft het de taak van de journalistiek om daar objectief verslag van te doen. Als je je als journalist tegen bepaalde politieke opvattingen keert, dan ga je je boekje te buiten. De media hadden veel macht, ze konden politici maken of breken. Als zij zich tegen Wilders of Trump keren, dan is dat machtsmisbruik. Het doel heiligt de middelen, zal men wel denken. Het tegenhouden van een nieuwe Hitler is zo belangrijk, dat als je die macht hebt, je daarvoor al je journalistieke principes opzij zet. Tussen twee haakjes, de meeste dictators zijn ook zo begonnen, omdat het goed voor het volk was. Goed, ik leef me dus in hun gedachtenwereld in, in hun strijd tegen het “populisme”. Dan stel ik vast dat ze zich vertillen, dat ze boven hun macht werken. Als je je macht gebruikt (of misbruikt) en het direct zichtbare gevolg daarvan is, dat je de helft van die macht kwijtraakt, dan kun je niet anders dan tot de conclusie komen, dat je een slechte speler bent. Dat je wat minder hoog moet inzetten om wat meer resultaat te boeken.

Hoe bestaat het dat mediaconcerns dit toelaten? Het lijkt me ondenkbaar dat de hoogste baas van Unilever dit zou laten gebeuren. Het lijkt me ook ondenkbaar dat in zo’n geval de aandeelhouders niet zouden ingrijpen. Bij de banken die failliet gingen was er sprake van een plotselinge gebeurtenis, waarop men had moeten anticiperen, maar die te snel ging toen het eenmaal gebeurde. Bij de media zie je het nu jaren van tevoren aankomen. (Meer zoals bij V&D, zeg maar.) Dit is het moment dat de hoogste directie alle medewerkers bij elkaar moet roepen en uitleggen dat er een andere koers gevaren moet worden. Voor zover ik weet is er niemand binnen de media die het gevaar ziet. Kennelijk is er bij de media naast de ideologisch blindheid ook een ernstig gebrek aan zakelijk inzicht. Zakelijk gezien zijn het absolute klunzen die daar aan de top staan. Wie laat er nu zijn zakelijk imperium halveren?

Ondanks mijn inlevingsvermogen en alle psychologische kennis die ik heb (Zie bijvoorbeeld Cognitieve dissonantie), begrijp ik niets van wat er allemaal gebeurt. Ik begrijp niet dat de psychologische mechanismen zo hardnekkig kunnen zijn, ik begrijp niet dat je mensen niet met argumenten kunt overtuigen en ik begrijp niets van het totale gebrek aan inlevingsvermogen in het andere kamp. Ik begrijp niets van het omgekeerde wereldbeeld: dat men de anderen demagogie en opruiing verwijt, terwijl men dat zelf doet. De 21-e eeuw zal er een zijn met vele mediakanalen en geen enkele daarvan zal door de meerderheid als objectief worden beschouwd. Het kanaal van de een zal door de ander als propaganda worden afgedaan. En men zal met verbazing terugkijken op de 20-e eeuw. Omdat er toen nog maar één propagandakanaal bestond.